Hemoroid (Basur - Mayasıl) Hastalığı

Hemoroid Nedir? Hemoroidal Damarların Sağlıklı Bireylerdeki İşlevi Nedir?

Makat (anüs) bölgesinde bulunan kan damarlarının genişlemesi, şişmesi ve ele gelmesi durumu toplumda sıklıkla hemoroid (basur - mayasıl) hastalığı olarak bilinmektedir.

Normalde doğan her canlıda kalın bağırsağın dışarı açılan en son kısmında damar ağları mevcuttur. Makat bölgesinde (anüs) ve kalın bağırsağın en son bölümünde bulunan ve hemoroidal damarlar denilen bu damar ağlarının vücudumuzda çok önemli görevleri vardır. Bu görevler;

• Normalde bu damar ağlarında biriken kan makatın (anüsün) tam kapanmasını sağlar. Böylelikle hemoroidal damarlar, kişi makatını (anüsünü) sıkmadığı halde dışkılama kontrolünün sağlanmasına yardımcı olur.
• Yine aynı etkiyle bu damar ağı, dinlenme ve uyku halinde makatı (anüsü) tam kapatarak dışkının kilodu kirletmesine engel olur.
• Ayrıca bu damar ağı makatı (anüsü) çevreleyen kas kitlesinin (sfinkterin) üzerinde koruyucu bir yastık tabakası görevi görür Dışkının makattan (anal kanaldan) geçmesi esnasında bu kasların direkt olarak dışkı ile teması hemoroidal damarlar sayesinde korunur. Böylelikle her dışkılamada bu kasların hasar görmesi engellenmiş olur.

Kaç Tip Hemoroidal (Basur) Damarı Vardır?

Tüm canlılarda hemoroidal damarlar (basur damarları) yerleşim yerine göre dış (eksternal) ve iç (internal) olarak ikiye ayrılmaktadır.

Dış (Eksternal) Hemoroidal Damarlar

Makat (anüs) çevresindedirler ve bu damarların üzeri ince bir deri ile kaplıdır.

İç (İnternal) Hemoroidal Damarlar

Makatın (anüsün) içindedirler ve bu damarların üzeri bağırsağın iç yüzeyini örten tabaka (mukoza) ile kaplıdır.

Hemoroidal Hastalık (Basur - Mayasıl) Nedir?

Bazı kişilerde makat (anüs) ve kalın bağırsağın son bölümü (rektum) çevresinde bulunan hemoroidal damarlar aşırı derecede genişler ve makattan (anüsten) dışarıya taşarlar. Örneğin kabızlık şikayeti olan bireylerde dışkı sertleşir ve dışkılama işlevi zorlaşır. Birey bu sert dışkıyı boşaltmak için aşırı ıkınma gereği duyar ve zorlanır. Bu sırada makat (anüs) kanalını örten tabaka ve damarlar zedelenir. Bu da damarlarda genişleme ve şişmeye neden olur. Damarlardaki bu genişleme ve şişmeye hemoroidal hastalık (basur - mayasıl hastalığı) ya da kısaca hemoroid denir. Bu durumda damarlar normal işlevlerini yapamazlar ve bazen de ciddi şikayetlere neden olurlar.

Her iki damar ağında da basur hastalığı (hemoroidal hastalık) oluşabilir. Bu farklı iki damar ağında oluşan basur hastalığının (hemoroidal hastalığın) bu nedenle belirti ve bulguları da farklıdır. Hangi damar grubu (hemoroidal damar grubu) hastalandı ise belirti ve bulgularda ona göre farklılık gösterir.

Makat Dışına Çıkan Hemoroid Memeleri

İç Hemoroid (İnternal Hemoroidal Hastalık)

Makatın (anüsün) içinde bulunan hemoroidal damarlardan gelişir. Ağrısız kanama en önemli belirtisidir. Bazen iç hemoroidler dışkılama sırasında makattan (anüsten) dışarı çıkarlar ve hasta eline bir şişlik (meme) geldiğinden şikayet eder. Buna ek olarak dışkılama sırasında dışarı çıkan ve içeri girmeyen iç hemoroidler ağrıya neden olabilir. Bazen dışarıda kalan bu memeler iltihaplanır ve ciddi sorun yaratabilir.

Dış Hemoroid (Eksternal Hemoroidal Hastalık)

Üzeri ince bir deri ile kaplı olan dış hemoroidler normalde hissedilmezler. Eğer bu hemoroidal damarların içinde bir kan pıhtısı (tromboz) oluşursa oldukça ağrılı olur. Hasta, makatının hemen kenarında eline sert ve ağrılı şişliğin (memelerin) geldiğini söyler. Bu içi pıhtı (tromboze hemoroid) ile dolu olan ağrılı şişlik (meme) yırtıldığı zaman kanama şikayetine neden olur.

Hemoroidal hastalık bazen hem iç hem de dış hemoroidal hastalık olarak da, yani her iki damar grubunu da etkileyebilir. Bu durumda her ikisine ait belirti ve bulgular ortaya çıkar.

İç ve Dış Hemoroidler

Hemoroidler Kansere Neden Olurlar mı?

Hayır. Hemoroidal hastalık (basur) ile kanser arasında ilişki yoktur. Fakat kanserin belirti ve bulguları hemoroid hastalığının belirti ve bulgularına benzer.

Hemoroidlerin belirtileri, kalın bağırsak (kolon) kanserleri ve diğer sindirim sistemi hastalıklarının belirtilerine benzediğinden dolayı şikayetler olduğunda önce bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla her makat bölgesi sorunu, dışkıda kan görülmesi basur (hemoroid) demek değildir. Ayırıcı tanı çok önemlidir. Başkalarının kullandığı ilaçlar veya doktor kontrolünde olmadan eczanelerden gelişi güzel temin edilen ilaçlar zaman kaybına neden olabilir.

Gebelikte Hemoroid - Hamilelikte Basur Hastalığı

Gebelik dönemi anne için damarlarda artan basınç yüzünden hem varislerin hem de hemoroidlerin arttığı bir dönemdir. Özellikle kirli kanı vücudun alt kısmından kalbe taşıyan damarlar üzerinde oluşan bu basınç kan akışını yavaşlatır. Sonuç olarak direnci artan ve kan akışı yavaşlayan damarlar genişler ve hemoroid oluşumu kolaylaşır.

Hamilelikte sıkça karşılaşılan bir başka yakınma olan kabızlık ve uzun süre tuvalette oturma hemoroid gelişimine neden olabilir.

Tüm bunlara ek olarak gebelik sırasında yüksek miktarda salgılanan progesteron hormonu toplardamarlarda gevşemeye neden olur. Ek olarak bu durum da hamilelikte hemoroid oluşumu kolaylaştırmış olur.

Hemoroidal Hastalığa Ait Şikayetler Nasıl Önlenebilir?

• Kabızlığın önlenmesi için gerekli tedbirleri almak
• Bol miktarda posalı (lifli) gıda tüketmek (aşağıda posalı diyet hakkında bilgi verilmiştir)
• Bol su içmek (günde 8-10 bardak)
• Dışkılama ihtiyacı hissedildiğinde, ertelemeden dışkılamak (ertelenmesi dışkının daha da sertleşmesine ve dolayısı ile daha çok ıkınmaya neden olabilir)
• Tuvalette çok zaman harcamamak (uzun süre oturma ve ıkınma, şikayetleri arttırır)
• Düzenli fiziksel aktivite (egzersiz) yapmak
• Tuvalet sonrası anal bölge (makat) temizliğine ve nemli ıslak kalmamasına dikkat etmek (aşırı temizleme bu bölgedeki deriyi tahriş eder)

Hemoroid Hastalığında Hatırlanması Gerekenler

• Hemoroid hastalığı insanların %50'sinde görülebilmektedir.
• Dışkılama esnasında kanama, ele gelen şişlikler (memeler) ve dışkılama sırasında ağrı en sık görülen belirtileridir.
• Hastalığın evresine göre koruyucu ve buna ek olarak uygulanabilen girişimsel yöntemler vardır. Hangi yöntemin size uygun olduğuna doktorunuz karar verecektir.
• Hemoroid hastalığının şikayetleri önlenebilmektedir. Bu konuda doktorunuz size yardımcı olacaktır.

• Herhangi bir belirtide zaman kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.