Rektosel (Bağırsak Fıtığı)

Rektosel Nedir?

Kalın bağırsağın son bölümü olan rektumun, kadınlarda hazneye (vajinaya) doğru bir cep (keselenme) yapmasına rektosel denir. Dışkılama sırasındaki ıkınma ile bu keselenme (balonlaşma) iyice belirginleşir. Kadında rektum ön duvarı ile haznenin (vajen) arka duvarı komşudur. Hazne (vajen) ile kalın bağırsağın son bölümü olan rektum arasında destek dokusu ile kaplı alana rektovajinal septum denir. Rektovajinal septumdaki zayıf bir alandan rektum ön duvarı vajinaya doğru fıtıklaşır.

Rektosel - İlaçlı Bağırsak Filmi

Rektumdan başka organlarda vajinaya doğru cep yapabilirler. Bazı vakalarda pelvik taban kaslarındaki ve destek dokudaki zayıflık nedeni ile rektosel ile birlikte diğer durumlarda (sistosel, enterosel) bulunabilir. Örneğin idrar torbasının hazneye (vajinaya) girmesine sistosel, ince bağırsakların girmesine enterosel denir.

Sistosel

İdrar torbasının hazneye (vajinaya) doğru kesecikleşmesidir.

Enterosel

İnce bağırsakların hazneye (vajinaya) doğru kesecikleşmesidir.

Prolapsus

Kalın bağırsağın son kısmının makattan dışarı çıkması (prolapsus) ve dışkı kontrolünün bozulması da (inkontinans) bu duruma ek olarak bulunabilir.

Rektosel (Bağırsak Fıtığı) Nasıl Gelişir ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Hamilelik ve Doğum

Hamilelik ve gebelik rektoselin (Bağırsak Fıtığının) en önemli nedenlerinden biridir. Uzamış zorlu doğumlar, doğum sayısının fazla olması, doğumda forceps kullanımı ve makatı kontrol eden kasların zarar görmesi tetikleyen faktörlerdir. Sezeryan ile doğum yapan kadınlarda bu durum daha az görülmektedir. Ender olarak, hiç doğurmamış veya genç kadınlarda da rektosel olabilir. Rahmin ameliyatla çıkarılması (histerektomi) sonucunda da rahatsızlık görülebilmektedir.

Pelvik Taban Kasları Üzerinde Oluşan Baskı

Pelvik taban kaslarındaki zayıflama rektoselin bir diğer nedenidir. Buna neden olan durumlar;

• Kronik kabızlık ve ıkınma gerektiren bağırsak hareketleri
• Kronik öksürük veya bronşit
• Sık sık ağır kaldırma
• Tuvalette uzun süre oturma
• Aşırı kilo

Yaş

Pelvik taban kaslarının yaş ile beraber elastikiyetini kaybetmesi ve zayıflaması sonucu görülme olasılığı artmaktadır.

Genetik Yapı

Bazı kadınlar zayıf pelvik kas yapısı ile dünyaya gelmektedir. Bu kişilerde hastalığın görülme olasılığı normal kas yapısı bulunan kadınlara göre yüksektir.

Rektosel Hastalığının (Bağırsak Fıtığının) Belirtileri ve Bulguları

Rektosel çoğu kadında olmasına karşın çok azında bir belirti verir. Belirtiler vajina veya rektuma ait olabilir;

• Hazne (vajina) içinde bir kitle hissi,
• Cinsel ilişki sırasında ağrı,
• Hazne (vajina) dışarı sarkacakmış gibi hissedilmesi.

Rektuma ait bulgular dışkılama sırasında olur;

• Devamlı ıkınma, parça parça dışkılama,
• Dışkılarken tıkanma hissi,
• Bağırsaklarda tam boşalamama,
• Dışkılamanın olması için parmak ile hazneden (vajinadan) destek olunması.

Ayrıca hastaların çoğunda;

• Pelvik bölgesinde basınç,
• Huzursuzluk,
• Ağrı eşlik etmektedir.

Rektosel Tanısı Nasıl Konur?

Pelvik Muayene

Hastalık hikayesi ve fizik muayene ile tanı konabilir.

Görüntüleme Testleri

Genellikle hastalık hikayesi ve fiziksel muayene ile tanı konulabilmektedir ancak bulguları desteklemek için doktorunuz görüntüleme testleri isteyebilir. Manyetik rezorans görüntüleme (MRG) veya direkt röntgen (X-Ray) görüntüleme yöntemleri teşhisi destekleyen testlerdir.

Rektoselin boyutlarını ve hastadaki durumunu anlamak için defekografi çekilir. Defekografi hastanın dışkılama sırasında alınan filmidir. Böylelikle pelvik taban kaslarının ve pelvis içindeki organların fonksiyonları değerlendirilebilir.

Rektosel Tedavisi

Rektosel Nasıl ve Ne Zaman Tedavi Edilmelidir?

Herhangi bir belirti vermeyen rektosel hastalığını tedavi etmeye gerek yoktur. Genelde yüksek lifli gıda tüketilmesi ve bol su içilmesi sorunun ilerlemesini ve şikayetleri önler.

İleri durumda şikayetleri olan;

• Günlük yaşam kalitesi etkilenen,
• Kronik kabızlık,
• Devamlı ıkınma, parça parça dışkılama,
• Bağırsaklarda tam boşalamama,
• Dışkılamanın olması için parmak ile vajinadan destek olunması,
• Hazne (vajina) dışarı sarkacakmış gibi hissedilmesi durumlarında hastaları tedavi etmek gerekir.

Rektosel Hastalığında İlaç Tedavisi

Bağırsak hareketlerini düzenlemek için bol lifli gıda tüketilmesi ve bol su içilmesi gerekir. Lif bir sünger gibi suyu emer ve dışkının büyümesini ve kayganlaşmasını sağlar. Dışkının kuru ve sert olmasını engeller. Böylece dışkı miktarı artar, yumuşar ve makattan kolay geçer. Bu amaçla lifli ürün desteği ve/veya dışkı yumuşatıcı verilebilir. Bu amaçla laksatif kullanımı doğru değildir.

Dışkılama sırasında uzun süreli ıkınma doğru değildir. Eğer tam boşalma olmuyorsa zorlanmamalı daha sonra tekrar dışkılama yapılmalıdır. Bazen rektoselin tam boşalması için parmakla destek olunabilir. Bu amaçla parmakla vajina içinden veya kenarından destek olunabilir. Fakat makat içine parmak sokularak dışkının çıkarılması doğru değildir. Rahim ağzına konulan lastik halka bazı kadınlarda şikayetlerin azalmasını sağlayabilir.

Rektosel Hastalığında Ameliyatla Tedavi (Cerrahi Girişim)

İlaç tedavisine karşın şikayetler devam ediyorsa rektosel ameliyatı gerekebilir. Birçok yolla ameliyat yapılabilir. Makat veya rahim içinden olabileceği gibi karından da yapılabilir.

• Transvajinal Ameliyatlar: Hazneden (vajinadan) yapılan ameliyatlardır.
• Transrektal Ameliyatlar: Makattan girilerek yapılan ameliyatlardır.
• Transperinal Ameliyatlar: Hazne ile makat arasından girilerek yapılan ameliyatlardır.
• Transabdominal Ameliyatlar: Karından girilerek yapılan ameliyatlardır.

Rektosel Hastalığında Pelvik Taban (Kegel) Egzersizleri

Pelvik taban kas egzersizleri, pelvis ve rektal bölgeyi [kalın bağırsağın son bölümü olan anüs (makat) açıklığını] çevreleyen kasların fonksiyonunu güçlendirmek için uygulanan bir metottur. Vücudumuzdaki kasları daha iyi ve etkili kullanmak için uygulanan bir yöntemdir. Dışkılama işlevinin kontrolünü sağlamak için kullanılabilir. Dış kısımda bulunan makatı kontrol eden kas (eksternal) anal sfinkter ve puborektalis isimli iki irademizle kontrol edebildiğimiz (istemli) kas bu fonksiyonu kontrol eder. Pelvik tabandaki kaslar gergin durarak mesaneden (idrar torbası) idrar, kalın bağırsaktan ise dışkı (gaita) kaçmasını önler. İdrar veya büyük abdest (gaita) yapılacağı sırada bu kaslar gevşerler. Daha sonra kontrolü sağlamak için tekrar kasılırlar.

Rektoseli Kim Tedavi Eder?

Gerek kadın doğum uzmanları gerekse kolorektal cerrahlar bu hastalığın tedavisi konusunda bilgi ve beceri sahibidir. Gerektiğinde her ikisi beraber bu problemi giderebilirler.

Rektosel Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Düzenli pelvik kas egzersizleri yapılmalıdır.
• Kabızlıktan kaçınılmalıdır.
• Yüksek lifli besinlerle beslenilmelidir.
• Bol su tüketilmelidir.
• Spor yapılmalıdır.
• Ağır yük kaldırılmamalıdır.
• Kronik öksürüğünüz varsa kontrol altına alınmaya çalışılmalıdır.
• Kilo kontrol altında tutulmalıdır. Aşırı kilolardan kurtulunmalıdır.