Dış (Eksternal) Hemoroid

Dış Hemoroid (Eksternal Hemoroidal Hastalık) Nedir?

Makat (anüs) ve kalın bağırsağın son bölümü (rektum) içinde bulunan kan damarlarının (hemoroidal damarların) aşırı derecede genişlemesi, şişmesi ile birlikte makattan dışarıya çıkmasına hemoroidal hastalık - basur hastalığı ya da kısaca hemoroid denir.

Tüm canlılarda hemoroidal damarlar (basur damarları) yerleşim yerine göre dış (eksternal) ve iç (internal) olarak ikiye ayrılmaktadır.

Anal Kanal ve Hemoroidal Damarlar

Dış (Eksternal) Hemoroidal Damarlar

Tüm sağlıklı bireylerin makat (anüs) çevresinde bulunan dış (eksternal) hemoroidal damarların üzeri ince bir deri ile kaplıdır.

İç (İnternal) Hemoroidal Damarlar

Tüm sağlıklı bireylerde makatın (anüsün) ve kalın bağırsağın dışa açılan son bölümü (rektumun) içinde bulunan iç (internal) hemoroidal damarların üzeri bağırsağın iç yüzeyini örten tabaka (mukoza) ile kaplıdır.

Her iki damar ağında da basur hastalığı (hemoroidal hastalık) oluşabilir. Bu farklı iki damar ağında oluşan basur hastalığının (hemoroidal hastalığın) bu nedenle belirti ve bulguları da farklıdır. Hangi damar grubu (hemoroidal damar grubu) hastalandı ise belirti ve bulgularda ona göre farklılık gösterir.

İç ve Dış Hemoroidler

Bu bölümde dış (eksternal) hemoroid - basur hastalığından bahsedilecektir.

Dış Hemoroid (Eksternal Hemoroidal Hastalık)

Üzeri ince bir deri ile kaplı olan dış hemoroidal damarlar normalde hissedilmezler. Herhangi bir nedenle makat kenarında bulunan bu hemoroidal damar yumaklarının (pakelerin) birinin veya birkaçının içinde kan pıhtısı birikimi olursa dış (eksternal) hemoroid (anal tromboz) gelişir.

Makat etrafında bulunan derinin altında yer alan damarlarda kan akışının bozulması ile oluşan kan göllenmesi - birikimi ve damarların tıkanması sonucu bu hemoroidal damarların içinde pıhtı oluşur. Bu durum hızlı bir şekilde gelişir. Genellikle bu oluşan dış (eksternal) tromboze hemoroidal hastalık şiddetli ağrılara neden olur. Hasta, makatının hemen kenarında eline sert ve ağrılı şişliğin (memelerin) geldiğini söyler. Bu içi pıhtı (tromboze hemoroid) ile dolu olan ağrılı şişlik (meme) yırtıldığı zaman kanama şikayetine neden olur.

Tromboze Dış Hemoroid

Bunlar makat (anüs) etrafında cilt altında mavi renkli kabarıklıklar olarak görülür ve elle hissedilebilir. Genellikle şiddetli ağrı, kaşınma ve makat çevresinde rahatsızlık hissine neden olurlar.

Dış Hemoroid (Eksternal Hemoroidal Hastalık) Nedenleri Nelerdir?

Kesin nedeni bilinmemekle birlikte insanın, diğer canlılardan farklı olarak ayakta dik durması, anüsteki (makattaki) venlere büyük bir basınç ve hacimde kan dolmasına neden olmaktadır. Bu da hastalığın gelişmesini kolaylaştıran bir etkendir.

Önemli diğer bir nedeni, beslenme alışkanlığıdır. Batı toplumunda 20. yüzyıldan itibaren endüstrinin gelişmesiyle beslenme alışkanlığı da değişmiştir. Sonuçta diyetteki lifli (posalı) yiyecekler azalmıştır. Oysa vücutta sindirilemeyen lifler, absorbe oluncaya kadar kitlesinin 30 katı kadar su çekmekte böylece bu kitlenin sindirimi zorlaşmaktadır. Böylelikle, kolay, zorlanmadan ve ıkınmadan dışkılama yapılabilir. Aksi taktirde ıkınma ve zorlama bu bölgedeki basıncı daha da artırır. Bunun sonucunda hemoroidal hastalık gelişebilir. Diyette lifli besinlerin kullanılmaması durumunda, hemoroid hastalığının görülme sıklığı da artmaktadır.

Çoğu insan, hemoroidi olmasına rağmen alışkanlıklarını değiştirmemektedir. Dışkılama alışkanlığının düzenli olmaması, dışkının sertleşmesine neden olur. Dışkılama sırasında ıkınma, tuvalette uzun zaman beklenmesi bu damarlardaki genişlemeyi arttırır. Katı ve sert olan dışkının makattan geçmesi sırasında bu damarlarda hasar oluşur. Bu nedenle de ağrı ve bazen de kanama meydana gelir.

Dışkılama alışkanlığını düzenlemede diğer önemli bir etken de içilen su miktarıdır. Günde en az 8-10 bardak su içilmesi gereklidir. Az miktarda su içmek kabızlığa neden olabilir. Kabızlık da ıkınmaya neden olacağı için hemoroide ait şikayetler artabilir.

Buna ek olarak hastalığın şiddetlenmesine neden olan faktörler şunlardır;

• Yaş
• Kronik (uzun süreli) kabızlık veya ishal
• Hamilelik
• Genetik nedenler (kalıtsal)
• Dışkılamayı kolaylaştıran ilaçların (laksatiflerin ve lavmanların) sık kullanımı
• Dışkılamak için zorlu ve uzun süreli ıkınmalar
• Tuvalette uzun zaman oturulması (gazete, kitap okunması v.b.)
• Ağır yük kaldırılması
• Hastalığın şiddetlenmesine neden olan besin maddelerinin tüketilmesi (alkol, baharatlı yiyecekler)
• Ağır egzersizler
• Uzun süre oturma

Nedeni ne olursa olsun bu damar ağları içindeki kan akımı etkilenir ve kan pıhtısı oluşur.

Dış Hemoroid (Eksternal Hemoroidal Hastalık) Belirtileri Nelerdir?

• Ağrı, sancı, sızlama veya yanma şeklinde bir his olarak tanımlayabilirler. Özellikle dış hemoroidlerin tromboze (damar içinde kan pıhtısı oluşması) olması şiddetli ağrıya neden olur. Bu ağrı devamlıdır.

  

• Makatta ele gelen şişlik. Tromboze basur memesi - içi kan pıhtısı ile dolu basur memesi makat kenarında hissedilebilir.
• Anal bölgede (makatta) kaşıntı
• Kilotun akıntı, kanama veya dışkı ile kirlenmesi

• Kanama, içi pıhtı ile dolu olan memenin üzerinin açılması sonucu olabileceği gibi dışkılama (büyük abdest yapma) sırasında da kanama olabilir.

  

Dış (Eksternal) Hemoroid Hastalığında Klinik Muayene Nasıl Yapılır?

Anamnez (Hastalık Hikayesi)

Doktor hastanın şikayetlerini dikkatle dinler. Bu görüşmenin amacı hastaya ait özellikleri ve hastalığın seyrini ortaya koymaktır. Hastanın diyet şekli, dışkılama ve tuvalet alışkanlığı, hastalığın şiddetlenmesine neden olabilecek etkenler ve aile hikayesi değerlendirilir.

Muayene

Hastanın utanmasına neden olmayacak bir ortamda yapılmalıdır. Bu muayene sırasında doktorun makat bölgesini ve kalın bağırsağın son kısmı olan rektumu da parmakla muayene etmesi gerekir. Bu şekilde ayırıcı tanıda akla gelebilecek diğer hastalıkların varlığı da araştırılır.

Dış (Eksternal) Hemoroid Hastalığında Parmakla Muayene

Buna ek olarak, doktor başka rahatsızlıklardan şüphelenirse ek tetkikler isteyebilir. Ayırıcı tanı için kalın bağırsağın son bölümünün endoskopik yöntemlerle (anoskopi, rektoskopi, sigmoidoskopi) incelenmesi gerekebilir.

Dış (Eksternal) Hemoroid Hastalığı Hangi Hastalıklar İle Karışır? Ayırıcı Tanının Önemi Nedir?

Makat çevresinde birçok hastalık benzer bulgu verebilir. Sıklıkla dış (eksternal) hemoroidal hastalık doktorun muayenesi ile tanı konabilecek bir hastalıktır. Ender olarak altta yatan bağırsak hastalığı tromboze hemoroide neden olmuş olabilir.

Birçok rahatsızlık ilk belirti olarak dışkılama sırasında kanama ile ortaya çıkabilir. Kalın bağırsak kanseri (kolon ve rektum kanseri), kalın bağırsak polipleri, hemoroidal hastalık (basur - mayasıl hastalığı), makat ağzında çatlak (anal fissür), iltihaplanma (apse), fistül oluşumu, iltihabi bağırsak hastalığı (ülseratif kolit ve crohn hastalığı), bağırsak sarkması (prolapsus), dışkı kaçırma (inkontinans), kaşıntılı makat hastalığı, irritabıl bağırsak sendromu, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve daha birçok durum bu bölgeyi etkileyebilir. Bu nedenle ayırıcı tanı çok önemlidir ve değerlendirme uzman bir doktor tarafından yapılmalıdır.

Makat çevresindeki rahatsızlıkların belirtileri birbirine çok benzerlik göstermektedir. Doğru tanı ve tedavi için doktorun muayenesi çok önemlidir. Bu bölgenin hassasiyeti nedeniyle sıklıkla şikayetlerini saklayan hastalar, başkalarının kullandığı ilaçlar veya doktorun bilgisi dışında eczanelerden temin edilen ilaçlar ile şikayetlerini giderme çabası içine girerler. Sık karşılaşılan bu durum gereksiz zaman kaybına ve altta yatan önemli hastalıkların geç teşhis edilmesine sebep olmaktadır. Yukarıdaki şikayetleri olan hastaların “kulaktan dolma” tedavi yöntemlerini denemeleri, “nasıl olsa geçer” düşüncesiyle rahatsızlıklarını önemsememeleri, hastalıkların ilerlemesine ve tedavisi daha zor bir aşamaya ulaşmasına neden olacaktır.

Dış (Eksternal) Hemoroid Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavinin doktorun önerileri doğrultusunda yapılması gerekmektedir. Aşağıda, hastalığın tedavisinde kullanılan yöntemlerden kısaca bahsedilmektedir.

Doktor tedavi yöntemine karar verirken;

• Hastanın şikayetlerinin derecesini,
• Tromboze hemoroidin - dış hemoroid memesinin büyüklüğünü,
• Daha önce benzer bir atak olup olmadığını,
• Hastanın şikayetleri başladıktan sonra geçen süreyi göz önüne alarak karar vermelidir.

Verilen karar doğrultusunda hastaya bazı önerilerde bulunulur. Bu konservatif öneriler ile birçok hasta, herhangi bir girişime veya ameliyata gerek duymadan iyileşir.

Dışkılama Alışkanlığının Düzenlenmesi

Düzenli dışkılama alışkanlığı tedavi için önemlidir. Tuvalette uzun zaman oturma (sigara içme, gazete okuma v.b.) ve aşırı ıkınmalardan kaçınma, hemoroidal damarlardaki gerginlik ve basıncı azaltır ve böylece hemoroidlerin makattan dışarı çıkmaları önlenebilir.

Makat Bölgesi Temizliği - Anal Hijyenik Şartların Sağlanması

Dışkılama sonrası makat bölgesinin tahriş edilmeden temizlenmesi gerekir.

Diyetin Düzenlenmesi

Yemeklerdeki lifli (posalı) gıda oranlarının arttırılması ve düzenli dışkılama alışkanlığı edinilmesi tedaviye yardımcı olabilir. Yemeklerdeki meyve - sebzelerin arttırılması ve yemeklerin üzerine kepek tozu eklenmesi dışkılama alışkanlığının düzelmesine yardımcı olabilir. Diğer önemli bir konu da yeterli su içilmesidir. Günde en az 10-12 büyük bardak su içilmesi gerekir. Meyve suyu, kahve, çay su yerine geçmez.

Oturma Banyosu

Günde birkaç kez, ılık bir suda 10 dakika oturmak semptomları (belirtileri, şikayetleri) azaltır. Oturma banyosundan sonra makat bölgesinin ıslak bırakılmaması ve kuru tutulması gerekir. Bu tedaviyle en şiddetli hemoroidlerde bile 2-7 gün içinde ağrı azalır ve makat etrafında ele gelen sert şişlikler 4-6 hafta içinde geriler.

Krem - Pomad Uygulamaları

Hemoroidal hastalığın tedavisinde kullanılan birçok pomad vardır. Doktorunuz hastalığın durumuna göre size bir pomad tavsiye edebilir.

Flebotropik İlaçlar

Makat bölgesindeki damarların kan akımını kontrol eden ve aşırı şişmesini önleyen, hemoroidal hastalığın kısa zamanda normal hale dönmesini kolaylaştıran ilaçlar vardır. Bu ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Bunlara ek olarak hastanın şikayetleri şiddetli ise, tromboze hemoroid (dış basur memesi) büyük ise, daha önce benzer şeklide bir tromboz oldu ise, tromboze olan pakede (memede) kanama veya iltihap bulguları varsa ve ilaç tedavisi ile hastalık geçmiyorsa ameliyat yapılması gerekir.

Bu durumda dış (eksternal) hemoroid pakesinin (memesinin) içindeki pıhtıyı boşaltmak (trombektomi) veya tamamen bu hastalıklı olan dış hemoroid pakesinin çıkarılması (hemoroidektomi) ameliyatı yapılabilir. Bölgesel (lokal) veya genel anestezi altında hemoroid pakesine (eksternal tromboze hemoroid memesine) müdahale edilebilir.