Rektum Kanserinde Radyoterapiye Kimlerin İhtiyacı Olur?
İçindekiler
Radyoterapi (Işın Tedavisi) Nedir? Kimlerin İhtiyacı Olur?
Rektum kanserinin (kalın bağırsak kanserinin) tedavisi hastalığın evresine ve hastanın özelliklerine göre planlanmaktadır. Her hastanın bireysel değerlendirilmesi ve buna göre bir tedavi planı yapılması gerekmektedir. Bu tedavinin başarısı "multidisipliner" bir tedavi yaklaşımını yani bir ekip çalışmasını gerektirir.
Bu bölümde ana hatları ile radyasyon onkoloğun tedavideki yerinden bahsedilecektir.
Kanserli hücrelerin tahrip edilmesi için iyonize radyasyonun kullanılmasına radyoterapi denir ve bu tedavi radyasyon onkoloğu tarafından planlanır.
Günümüzde kalın bağırsağın son bölümünde yerleşen kanserlerin (rektum kanserlerinin) tedavisinde ışın tedavisi (radyoterapi) hastalığın evresine, yerleştiği bölgeye ve hastanın özelliklerine göre kullanılmaktadır. Rektum kanseri bağırsak duvarını geçen, çevre dokuya yayılan veya lenf bezlerine sıçrayan hastalarda da sıklıkla radyoterapi ihtiyacı olur. Rektum kanseri olan hastaların yaklaşık yarısı ya ameliyat öncesi ya da ameliyattan sonra radyoterapi uygulamasına ihtiyaç duyar. Radyoterapi ameliyat öncesi verildiğinde etkinliği daha yüksek olmaktadır. Bu nedenle radyoterapi uygulanacak hastaların bu tedaviyi ameliyat öncesi almaları tercih edilmektedir.
Rektum kanseri için radyoterapi alan hastalarda radyoterapi kısa süreli veya uzun süreli olarak uygulanabilmektedir. Buna doktorunuz karar vermektedir.
Kısa süreli tedavide radyoterapi 5 gün süre ile uygulanırken uzun süreli tedavide bu süre yaklaşık 4-6 hafta kadar sürmektedir. (Bu süre farkı verilen radyoterapi dozunun miktarı ile ilişkilidir.) Bazı hastalarda radyoterapiye ek olarak eş zamanlı olarak kemoterapi de (kanser hücrelerinin ilaç ile tahrip edilmesi) uygulanmaktadır. Bu uygulanan ek kemoterapinin amacı radyoterapinin etkinliğini daha da arttırmaktır. Bu şekilde hem ışın tedavisi (radyoterapi) hem de kemoterapi alan ileri evre rektum kanseri olan bireylerin dahi tam iyileşme şansı artmaktadır. Buna ek olarak bu tedavi hastalığın tekrar etme olasılığını da azaltabilmektedir.
Radyoterapi alan hastalar bu tedavi bitikten yaklaşık 7-8 hafta sonra tekrar muayene edilirler ve tedavi yanıtı değerlendirilir. Bazı hastalarda rektum kanseri olan bölgede tedaviye iyi yanıt alınır ve bağırsak içindeki hastalık tamamen iyileşebilir. Fakat bu hiçbir zaman tüm kanser hücreleri yok oldu anlamına gelmemelidir. Daha önceden planlandığı gibi hastanın ameliyat olması ve çıkarılan dokuda kanser hücrelerinin tedaviye verdiği yanıtın değerlendirilmesi gerekir.
Rektum kanserinin aksine kolon kanseri olan hastaların çoğu radyoterapi almazlar. Ender olarak lokal ileri evre kolon kanserlerinde radyoterapi kullanılabilir. Bunun yerine, hastalığı lenf bezlerine yayılan kolon kanserli hastalarda, kemoterapi tercih edilmektedir.
Radyoterapi (Işın Tedavisi) Dışkılama Fonksiyonlarını Etkiler mi?
Leğen kemiği içindeki (pelvis) organ kanserlerinin (rektum, prostat, mesane, rahim, yumurtalık) tedavisinde ameliyata ek olarak veya tek başına ışın tedavisinden de yararlanılır. Radyoterapi hızla çoğalan kanser hücrelerini öldürdüğü gibi normal vücut hücrelerine de zarar verir. Kısa dönemde rektum, rahim ve mesanede ülserler ve iltihabi değişiklikler meydana gelir. Rektumda meydana gelen değişikliklere “radyasyon proktiti” denir.
Radyasyon proktiti hastada acil dışkılama ihtiyacı, dışkı kontrol problemleri, kanama ve akıntı gibi şikayetlere neden olur. Radyasyon hasarına bağlı olarak geç dönemde rektumda sertleşme, kalınlaşma ve depo fonksiyonunda azalma gözlenir. Bunun yanında en önemlisi anormal damar yumaklarının oluşmasıdır. Bu damar yumaklarından olan kanamalar hasta için problem yaratır.
Radyasyonun benzer etkileri anal sfinkterleri de (makat etrafında dışkı kontrolünde önemli görev yapan kaslar) etkiler. Bu kaslar eskisi gibi fonksiyon göremez ve hastada dışkı kontrol problemleri gelişebilir.
Radyasyona bağlı bu yan etkiler, her radyoterapi uygulanan hastada görülmez. Radyasyon dozu ve hastanın yatkınlığına bağlı olarak bazı hastalarda yan etkiler meydana gelir.
